Tatra 57 nazywana Hadimrška była małym samochodem produkowanym przez firmę Tatra w latach 1931–1948. Powstało prawie 27 000 samochodów wszystkich wersji, a Tatra 57 stała się jednym z najbardziej rozpowszechnionych samochodów w przedwojennej Czechosłowacji. Samochód był popularny ze względu na swoją wielką niezawodność, prostą konstrukcję oraz łatwe naprawy i konserwację. Licencję na produkcję Tatry 57 A kupiła austriacka firma Austro-Tatra.
Tatra 57 została zaprezentowana po raz pierwszy na salonie samochodowym w Pradze jesienią 1931 roku. Był to szczyt wielkiego światowego kryzysu, i wydaje się, że była właściwą propozycją na ten kryzysowy czas. Koncern Tatra po zakończeniu produkcji popularnego modelu Tatra 12 nie miał w programie produkcyjnym żadnego auta, na które byłoby stać zubożałą klasę średnią. Konstruktorami Tatry 57 byli inż. inż. Erich Űberlacker oraz Erich Ledwinka, syn głównego wizjonera - konstruktora Hansa Ledwinki. W podwoziu Tatry 57 zastosowano słynne rurowe rozwiązanie, autorstwa Hansa Ledwinki. Do rurowej ramy z przodu przymocowano przednie niezależne zawieszenie z dwoma poprzecznymi resorami piórowymi oraz silnik z czterobiegową skrzynią przekładniową, a z tyłu - mechanizm różnicowy i oś łamaną z poprzecznym resorem. Czterocylindrową jednostkę napędową o pojemności 1155 cm sześc. i mocy 18 KM chłodziło powietrze tłoczone do komory silnika wentylatorem osadzonym na wale korbowym - wzór prostoty. Blaszane, dwudrzwiowe nadwozie miało szkielet z drewna dębowego i bukowego. Tatra 57 mierzyła ledwie 3,5 metra długości i ważyła 780 kilogramów. Zużycie paliwa - 8-9 litrów na 100 km uznawano za umiarkowane. Proste i niezawodne auto kosztowało w 1932 roku 25 tysięcy koron, tyle co mniejsza Praga Piccolo. Pierwszy tysiąc znalazł nabywców w ciągu trzech miesięcy - na ówczesne warunki był to wyśmienity wynik. W roku 1933 prawie 90% produkcji Tatra stanowiły już popularne „57”.
"Tatra 57 zyskała potoczną nazwę „Hadimrška”. Wywodzi się ona od nazwiska głównego bohatera jednego z pierwszych czechosłowackich filmów dźwiękowych - komedii „To neznáte Hadimršku” z roku 1931. Grany przez słynnego Vlastę Buriana bankowy rewident (dziś powiedzielibyśmy: audytor) z prowincji, Popelec Hadimrška, stary kawaler i dziwak, zostaje wysłany do Pragi, by uzdrowić upadającą wytwórnię płyt gramofonowych i odzyskać dla banku długi jej właściciela. W stolicy wplątuje się w wiele miłosnych i finansowych intryg. Rzecz w tym, że zupełnie nie wiadomo, co wspólnego ma ekranowy pan Hadimrška z Tatrą 57, a Czesi mętnie tłumaczą, że to wiedza niedostępna cudzoziemcom, wynikająca z subtelności ich języka. Nazwę „Hadimrška” z czasem zaczęto wykorzystywać nawet w firmowych drukach reklamowych, a i dziś znaleźć ją można w czeskich ogłoszeniach dotyczących samochodowych antyków."[1] (Dziennik Bałtycki)
Podstawowe odmiany modelu Tatra 57 [2]
| T 57 | T 57 A | T 57 B | T 57 K | |
|---|---|---|---|---|
| Rok produkcji | 1931–1935 | 1935–1938 | 1938–1948 | 1941–1947 |
| Ilość wyprodukowanych egz. | 5 997 | 8 019 | 6 469 | 6 500 |
| Masa całkowita | 780 kg | 900 kg | 930 kg | 870 kg |
| Masa podwozia | 410 kg | 450 kg | 450 kg | 450 kg |
| Długość | 3 400–3 500 mm | 3 500–4 000 mm | 4 000 mm | 3 980 mm |
| Szerokość | 1 500–1 550 mm | 1 500–1 550 mm | 1 550 mm | 1 550 mm |
| Wysokość | 1 300–1 500 mm | 1 300–1 500 mm | 1 520 mm | 1 690 mm |
| Rozstaw osi | 2 550 mm | 2 550 mm | 2 550 mm | 2 550 mm |
| Rozstaw kół | 1 200 mm | 1 200 mm | 1 200 mm | 1 200 mm |
| Prześwit | 210 mm | 210 mm | 210 mm | 220 mm |
| Opony | 5,25×16 | 5,25×16 | 5,25×16 | 6,00×16 |
| Pojemność skokowa | 1 155 cm³ | 1 155 cm³ | 1 256 cm³ | 1 256 cm³ |
| Moc | 13,2 kW 3000 obr/min |
14,7 kW 3500 obr/min |
18,4 kW 3500 obr/min |
17 kW 3500 obr/min |
| Zużycie paliwa | 8–9 l /100 km | 10 l /100 km | 10 l /100 km | 9,4 l /100 km |
| Prędkość maksymalna | 80 km/h | 80–90 km/h | 90 km/h | 90 km/h |
Silnik Tatry 57 (opis za Wikipedią)
Zážehový čtyřdobý čtyřválec typu boxer, s rozvodem OHV. Kliková skříň je odlita z hliníku, válce jsou z šedé litiny. Chlazení vzduchové s trvalým nuceným prouděním pomocí ventilátoru na klikové hřídeli. Ventilátor je umístěn v uzavřené skříni na předním čele motoru. Z ní proudí vzduch dvěma kanály přes hlavu a horní část oplechovaných válců. Benzínová nádrž na 25 l (T 57) nebo 35 l (ostatní verze) je umístěna v motorovém prostoru na příčné stěně. Palivo je do karburátoru dopravováno samospádem.
- Zdvihový objem: 1155 cm³ (T 57, T 57A) nebo 1256 cm³ (T 57 B, T 57 K)
- Vrtání: 70 mm (T 57, T 57 A) nebo 73 mm (T 57 B, T 57 K)
- Zdvih: 75 mm
- Kompresní poměr: 4,9:1 nebo 5:1 (T 57 B)
- Karburátor: Zenith 30T (Solex 30 BFL)
- Zapalování: akumulátorové Bosch/Scintilla
- Převodovka: čtyřstupňová se zpátečkou, řadicí páka na středním tunelu. Hliníková skříň převodovky je přišroubovaná k bloku motoru.
- Spojka: suchá, lamelová, jednodesková.
- Rozvodovka: na zadní přírubě páteřové roury rámu. Pohon spojovacím hřídelem procházejícím páteřovou rourou. Stálý převod 4,727
Deska rozdzielcza Tatry 57 B
Fotografia - Autor: Gwafton – Vlastní dílo, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=11626159
Komora silnika Tatry 57 B
Fotografia - Autor: Gwafton – Vlastní dílo, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=11626113
Źródła:
- Marek Ponikowski - "Autosalon. Dlaczego Tatra 57 B to „Hadimrška”? Dziennik Bałtycki 3/12/2015
- CS.Wikipedie - Tatra 57
- Tatra 57 w filmach i serialach
- Tatra 57 na Tatraportal
